Door: Cleo Ziengs
Vandaag schuif ik aan bij een gesprek tussen Marjan Kootwijk van Ymere en Teo Veringa van Huurdersvereniging De Waakvlam. We gaan het over groen hebben. Ikzelf ben vrijwilliger, Teo heeft een aantal vragen voorbereid en we beginnen meteen!
Marjan, waarom wijst iedereen bij Ymere naar jou als er vragen zijn rondom groen?
‘Ja, ik ben specialist groen en iedereen weet mij hiervoor te vinden als adviseur en projectleider. Ik ben al langere tijd werkzaam als groenadviseur bij Ymere. Ik begeleid ook projecten in het groen. Het is een breed onderwerp; dit is mijn specialisme in de praktijk en iedereen kan mij hiervoor benaderen’.
De Waakvlam is een groot fan van vergroening in de stad en helemaal als bewoners dat zelf ter hand kunnen nemen. Is Ymere dat ook?
‘Ikzelf ben ook zeker enthousiast fan! Waar we dat kunnen proberen we onze huurders te betrekken. Daar zijn drie belangrijke doelen mee gediend:
- Met het veranderende klimaat zijn vergroening en ontstening (Haarlem is één van de meest versteende steden van Nederland) erg belangrijk om de opwarming tegen te gaan. Ook extremere weertypes vragen om aanpassing.
- Doordat Haarlem zo versteend is kan het regenwater slecht weglopen en wordt het ook niet vastgehouden, zoals dat in een natuurlijke omgeving wel gebeurt.
- Huurders die bezig zijn met groen worden daar blij van en zien hun omgeving verbeteren.’
Wat zijn jouw gedachten over klimaatadaptieve maatregelen?
‘Klimaatadaptieve maatregelen en groen worden steeds belangrijker om de stad leefbaar te houden. Als je de stad leefbaar wilt houden moet er meer vergroening komen, zeker als de stad ook verdicht gaat worden. Dat zijn positieve veranderingen.
Ymere is zeer actief en liep ook voorop met bijvoorbeeld de groene daken. In de krant hebben we kunnen lezen dat Ymere het grootste groene dak in Amsterdam heeft gerealiseerd op wooncomplex De Halve Wereld.
Groen heeft nog niet de plaats die het nodig heeft in de begroting. Maar dit verandert nu waarschijnlijk wel omdat klimaatadaptieve maatregelen zeer nodig zijn en groen heel belangrijk is om de stad leefbaar te houden.’
Wij zijn erg enthousiast over de groene gevels!
‘Vergroening en klimaatadaptatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De vergroening kan een enorm effect hebben op het leefklimaat en de opwarming van de steden. Natuur-inclusief bouwen doet Ymere niet standaard, maar hieronder zijn een aantal voorbeelden:
- daktuinen;
- groene gevels;
- groene daken.
Dit zijn voorbeelden die veel onderhoud vergen. Bij de groene daken waaien allerlei zaden in, dus daar moet zeker één keer per jaar naar gekeken worden. Je wilt niet dat er een boom begint te groeien op het groene dak. De groene gevels moeten steeds bijgeknipt worden om geen overlast te veroorzaken.
Een van de projecten is het aanbrengen van Wadi’s in Haarlem, bijvoorbeeld bij de flats achter de Martin Luther Kinglaan. Een Wadi is een dieper gelegen stuk in het gazon of tussen de beplanting. De afkorting staat voor Water Afvoer Door Infiltratie.’
‘’We betrekken zoveel mogelijk bewoners bij groenprojecten, want wie wordt er niet blij van een omgeving die wordt opgeknapt?’’
Bij een andere Haarlemse corporatie, Pré Wonen, zagen wij voorbeelden zoals moestuinen die door bewoners onderhouden worden. Hebben jullie die bij Ymere ook?
‘Helaas, was dat maar zo! In Haarlem willen de moestuinen niet zo lukken. We hebben het wel geprobeerd, maar het enthousiasme zakt nog wel eens weg of de betrokken bewoners verhuizen bijvoorbeeld.
Niet iedereen doet evenveel met zijn tuin, mensen zijn hierin verschillend. We betrekken zoveel mogelijk bewoners bij groenprojecten, want wie wordt er niet blij van een omgeving die wordt opgeknapt?
Ymere is als corporatie actief ter ondersteuning en voor het beheer van tuinen en moestuinen.
Als bewoners met eigen initiatieven komen wordt er gekeken of dit gerealiseerd kan worden door Ymere. Er moet eerst bodemonderzoek worden gedaan of de plek geschikt is.
De voorkeur gaat uit naar in de volle grond werken, zodat de kans van slagen groter is voor een moestuin.
Er wordt gekeken of de plek geschikt is wat betreft de bezonning, of er niet teveel bomen in de buurt zijn, zit het op een centrale plek, is het een geschikte plek waar mensen bij elkaar kunnen komen en wat vinden de directe omwonenden ervan? Afhankelijk van het enthousiasme van de omwonenden wordt de plek bepaald en anders moet er naar een andere plaats worden gekeken.
In Amsterdam zijn wel een paar voorbeelden.
O, leuk! Daar willen we meer over weten. Die voorbeelden zetten we dan later op onze website, want wat in Amsterdam kan moet in Haarlem toch ook kunnen. Kun je een aantal voorbeelden noemen van projecten in Haarlem? Zijn het er veel en komen er nieuwe aan?
‘In Delftlaan zuid in Haarlem-Noord zijn de woningen en privétuinen gerenoveerd en ook het zicht op het hof is verbeterd. Op de eerste verdieping van de flat is er aan het balkon van de bewoners een trap naar de tuin gemaakt. De bewoners zijn hier ook heel erg blij mee.
In de Engelandlaan bij de torenflats zijn ook de tuinen en het parkeerterrein opgeknapt en is de verlichting verbeterd.
Proveniershof in de Grote Houtstraat is samen met de gemeente gerenoveerd, want de gemeente beheert de tuin en Ymere beheert de woningen. Er is een nieuw ontwerp gemaakt door een landschapsontwerper en ook de bewoners zijn hierbij betrokken.’
Er zijn natuurlijk vele projecten en voorbeelden, maar welke vind jij speciaal of op welke ben je trots?
‘Wat ik heel mooi vind is het Huis van Hendrik. Het is een prachtig gebouw met een fantastische tuin. Die is inmiddels 10 jaar geleden aangelegd, maar ziet er nog fantastisch uit en blijft goed.
Waar ben ik heel trots op ben is project Merkelbach in Bos en Lommer. Dit heeft zelfs een nominatie gekregen als voorbeeldtuin van dit decennium. En het heeft zelfs in een artikel van Tuin en Landschap gestaan. Het is een prachtige tuin, klimaatadaptief met hoogteverschillen en prachtige planten, die bijdragen aan de biodiversiteit.’
Project Merkelbach in Bos en Lommer is verkozen als voorbeeldtuin van dit decennium door de Nederlandse vereniging voor Tuin en Landschap
Hoe werkt dit bij Ymere? Ben jij diegene die alles runt of heb je collega’s die met hetzelfde bezig zijn?
‘Er is een groenpagina op het intranet waar medewerkers van Ymere alles kunnen vinden over groen. Daarin staat alle informatie over privétuinen, gemeenschappelijke tuinen, daktuinen, gevelgroen en moestuinen. Deze site wordt goed actueel gehouden door de groenambassadeurs van elke regio. Daar kunnen collega’s alle informatie vinden.
Door de klimaatcrisis is er een nieuw probleem ontstaan, namelijk de warmteontwikkeling in de woning. Hoe kijkt Ymere hier tegenaan?
‘Bij de nieuwbouw wordt nu ook gekeken naar warmteontwikkeling in de woning. Die willen we nu juist voorkomen. Eerst werd er gekeken hoe de warmte vastgehouden moest worden, maar nu kijken we ook vanuit dit andere perspectief. Binnen de corporatie hebben we specialisten die er naar kijken en corporaties wisselen ook veel informatie uit.
Bij nieuwbouw wordt vaak gevelgroen aangebracht, zoals klimplanten. Dat lijkt een goede match: het isoleert in de winter en houdt het huis koel in de zomer. Bij bestaande bouw is dit wat ingewikkelder, want het moet technisch onderzocht worden. Er wordt dan gekeken of de gevel wel geschikt is, hoe is de windbelasting, hoe staat het met de vochthuishouding, waar ga je het groen aan vast maken en bovenal hoe ga je het onderhouden.
Het is nog geen beleid, maar het wordt wel onderdeel van de nieuwe strategie. We gaan ook werken met klimaatlabels. Dat betekent dat er van iedere woning gegevens beschikbaar moeten zijn over warmteontwikkeling, mogelijke wateroverlast en droogte.’
‘’Elke plek heeft een andere aanpak nodig’’
Hoe vinden jullie bewoners die actief willen zijn?
‘Bijvoorbeeld bij een seniorencomplex wordt eerst een enquête gehouden. Als er veel respons is gaat een ontwerper aan de slag. Samen met een paar geïnteresseerde bewoners wordt een schetsontwerp van de tuin gemaakt. Daarna worden alle bewoners uitgenodigd voor de presentatie van het ontwerp. Bij een studentencomplex of een ander type complex is dit weer anders; dan heb ik de kennis van Gebiedsbeheer nodig om mensen persoonlijk te benaderen. ‘
Door dit interview op de website en in de krant te plaatsen willen we mensen stimuleren om zelf ook aan groen te werken.
Kunnen bewoners ook zelf initiatief nemen?
‘Ja natuurlijk! We vinden het hartstikke leuk als mensen ideeën hebben over groen. Laat ze vooral aan de bel trekken door bijvoorbeeld te bellen met gebiedsvertegenwoordigers. Ideeën hebben de meeste kans van slagen als ook een aantal buren mee wil doen.
Er kan altijd gebeld worden met het algemene nummer van Ymere als er een plan is.
Dit kan bijvoorbeeld een (moes)tuin zijn in het groen of andere ideeën om de al bestaande tuin op te knappen.’
‘In Amsterdam-Noord hebben we al veel geprobeerd met tuinabonnementen of buren die elkaar helpen in tuinonderhoud. Ook het ontstenen van tuinen doen we.’
Soms kan een tuin ook overlast geven als bewoners de tuin verwaarlozen of, zoals bij ouderen, niet meer de kracht hebben om het groen te onderhouden.
‘Ja, dan kunnen buren bijspringen en helpen om de tuin weer op orde te krijgen en er weer een eigen tuin van te maken. Dit kan allemaal in overleg met de Consulent Gebiedsbeheer; dan kijken we er samen naar.
Voor elke plek is een andere aanpak nodig. Zo hebben we veel contracttuinen waar het onderhoud door hoveniers gedaan wordt. We hebben deze tuinen allemaal in kaart gebracht. Nu kijken we naar de mate van urgentie om zo’n tuin op te knappen. Hier komen we ook kansen tegen om nieuwe projecten te beginnen met bewoners. Maar ook uit de gebiedsplannen komen projecten voort. Gelukkig is er dit jaar meer geld vrijgekomen voor tuinonderhoud. Hier is goed gebruik van gemaakt.’
Welke knelpunten kom je tegen in samenwerking met huurders?
‘Mensen denken altijd verschillend over groen en waarderen het niet altijd evenzeer. Gelukkig worden de meeste mensen wel blij van planten en bomen.
Een ander knelpunt is het tuinonderhoud bij oudere mensen of mensen met een beperking die op de begane grond met een tuin wonen.’
In de steden wordt veel naar verdichting gekeken. Denk je dat dit de vergroening moeilijker maakt?
‘De stad zal moeten verdichten met de huidige woningnood en het gebrek aan ruimte, maar dat betekent dat we ook heel sterk moeten vergroenen om de stad leefbaar te houden. Het is niet per definitie slecht als er groen wordt weggehaald. Bijvoorbeeld in Wierden hebben we een seniorenflat gebouwd op een grasveld en ervoor gekozen om rondom de flat kwalitatief hoogwaardige planten neer te zetten.’
Zijn jullie in een experimentele fase? Proberen jullie hier en daar dingen uit of zijn jullie in een meer structurele fase van aanpak?
‘Het moet beter in ons beleid geborgd worden. Door de klimaatverandering zullen we ons moeten aanpassen en vergroening is daarbij een noodzaak. Daar zie ik een taak voor ons als corporatie. We zullen nog beter naar mogelijkheden als groene gevels, groene daken en ontstening moeten gaan kijken.’
Dit is een bericht van De Waakvlam – huurdersvereniging van Ymere-huurders in Haarlem – Lees meer op de website van de Waakvlam